وقتی یک کودک به علت تب ، آبریزش بینی وسرفه به پزشک مراجعه می کند اولین تشخیص سرما خوردگی است .ولی آیا همیشه محتملترین تشخیص ، دقیقترین تشخیص است ؟
به همین علت یک کودک شلوغ وپر سرو صدا ،پر تحرک ،حواس پرت وتکانشگر همیشه یک بیمار بیش فعال نیست. امروزه در بسیاری از نقاط جهان ، اولین مرجع تشخیص این بیماری متخصص اطفال است . علت این تصمیم گیری وجود حداقل ۱۲ بیماری غیر روانی است که علائم آن به صورت بیش فعالی ظاهر می شود وتشخیص آن از عهده روانپزشک کودک خارج است .
چند سال قبل کودکی را معاینه کردم که تحت درمان با ریتالین بود. والدین می گفتند که کودکشان را نزد پزشک بسیار معروفی در تهران برده اند وازچند سال قبل، تشخیص بیش فعالی برایش گذاشته و تحت درمان است . در نگاه اول متوجه کم خونی نسبتا شدید کودک شدم و آزمایشات لازم را درخواست کردم والدین با اکراه پذیرفتند و آزمایش نشان داد که کودک از آنمی ( کم خونی شدید) رنج می برد.درمان را شروع کردم وبعد از یک ماه تمام علائم بیش فعالی رفع شد . وریتالین قطع شد !!
متاسفانه در ایران تشخیص ودرمان این بیماری به عهده همکاران روانپزشک است که اغلب از معاینه حد اقلی کودک مثل ضربان قلب ومعاینه شکم و… هم دریغ می کنند .
نا گفته نماند که تشخیص بیماریها ،تنها با دانستن علائم ممکن نیست و حتما معاینات اختصاصی لازم است وبرای تایید یا رد این بیماریها، معاینه پزشک متخصص کودکان لازم است.
در این قسمت به بیماریهای غیر روانی ( جسمی ) که می تواند با این بیماری اشتباه گرفته شود اشاره می کنیم:
۱- کم خونی فقر آهن : در ایران بسیار شایع است وعمده علامت آن بی اشتهایی ،بی حالی ، پرخاشگری ، کم توجهی وحواس پرتی می باشد . کودک زود خسته می شود؛لاغر و کم غداست ، حوصله انجام تکالیفش را ندارد .
۲- کم کاری تیروئید : اختلال توجه واضح و افت کارکرد مغزی به همراه بی حوصلگی و حواس پرتی و نقص یادگیری در کودک مشاهده می شود.
۳- کمبود روی ( deficienccy zinc): کمبود روی یک بیماری شناخته شده است که سبب کاهش توجه وتمرکز کودک می شود .
– البته کمبود سایر میکرو المانها مثل منیزیم و سلنیوم نیز علائم بیماری را تقلید می کند ، که بایستی به آنها و نشانه هایشان توجه شود .
۴- مسمومیت با سرب : این عارضه می تواند سبب بروز علائم بیماری شود وخصوصا در شهرهای صنعتی باید به این عارضه توجه داشت .
– البته سایر مسمومیتها (مثل الکل و جیوه ) هم در نظر داشته باشید .
۵- کمبود اسید های چرب ضروری : ثابت شده که کمبود اسید های چرب ضروری مثل امگا ۳ و امگا ۵ می تواند به بروز کاذب این بیماری منجر شود .
– کمبود بعضی ویتامینها مثل ویتامین های گروه B (خصوصا B6 ) نیز می تواند با اختلال تمرکز خود را نشان دهد.
۶- آلرژی غذایی :بعضی آلرژن ها می توانند این علائم را ایجاد کنند .
۷- هایپو گلایسمی (کاهش قند خون ): در این بیماری قند خون پایین می افتد و کودک علائمی مثل بی قراری، کاهش توجه ، پرخاشگری و فعالیت زیاد را نشان می دهد ؛ این بیماری می تواند به علت تومور خوش خیم پانکراس ( موسوم به انسولینوما ) نیز باشد .
۸- مشکلات شنوایی : کودک ممکن است به علت کم شنوایی، نتواند سخنان افراد را بشنود وبه همین علت کم توجه یا کم تمرکز حساب شود . در یک اختلال نادر دستگاه سامعه ، بیمار فقط در محدوده فرکانس معینی ، شنوایی ندارد ، بدین معنا که مثلا صدای یک شخص خاص مثل معلم را نمی شنود و متهم به اختلال تمرکز می شود.
۹- مشکلات خواب : امروزه مشخص شده که بسیاری از علل بیماریها ریشه در خواب دارد.دریک تحقیق که ( در قسمت پیشگیری به آن اشاره شده است ) نشان داده شده که کودکی که خواب کافی ندارد علائم اختلال تمرکز را نشان می دهد .
۱۰- لوزه سوم : این عارضه نسبتا شایع می تواند سبب بروز علائم بیماری شود.
۱۱- مصرف بعضی دارو ها مثل کینین ( داروی مالاریا) می تواند اختلال توجه ایجاد کند
۱۲- تومور های مغزی گاهی سبب بروز این علائم می شوند .
علاوه بر اینها بیماریهای روانپزشکی خاصی هم وجود دارد که علائم ADHD را تقلید می کنند و حتما بایستی به آنها توجه کرد این بیماریها شامل بیماریهای خلقی مثل افسردگی و دو قطبی ،اضطراب ، اوتیسم ، آسپرگر ،آنورکسی نروزا( بی اشتهایی روانی ) ، بیماریهای شخصیتی ، عقب افتادگی (MR ) و بعضی از تشنجات مثل صرع تمپورال و پتیتمال می باشد.
در مجموع اینکه تشخیص این بیماری در عین سادگی بسیار دشوار است!
ساده از نظر چسباندن برچسب بیماری … ودشواراز نظر کندن برچسب !!
و پزشک باید به نکات بسیاری دقت کند؛
از این رو تشخیص اولیه این بیماری بایستی بعد از معاینه جسمی و رد تمام بیماریهای غیر روانپزشکی صورت پذیرد. و در واقع اولین مرجع تشخیص متخصص اطفال می باشد.
